HPLC analizi genellikle tıbbı alanlarda kullanılır. Aynı zamanda idrar örnekleri alınarak zararlı ve uyuşturucu madde tespitlerinde de HPLC analizleri kullanılır. Genellikle sıvı maddelerde yapılan bu test hareketli ortamdan hareketsiz ortama doğru geçiş yaptırılarak hızın tespit edilmesine dayanır.
Bazı sıvılar içerisinde bulunan ve özellikle doğa ya da gıdalarla ilgili bulunan maddelere bakılması HPLC makineleri ile gerçekleştirilir. Söz konusu makinelerin kullanılarak yapılan analizlere HPLC analizleri adı verilir. Birçok kullanım sahası bulunur. Genel olarak canlı sağlığının koruma altına alınması adına kullanılır.
Bu bağlamda özellikle ilaç sanayiinde fazla miktarda kullanılır. HPLC cihazları içerisinde hareketli ve hareketsiz olmak üzere iki ortam oluşturulmuştur. Analiz edilecek sıvının bu iki ortam arasındaki geçişine bakılarak sonuç ortaya çıkar. Mevcut sıvı içerisinde bakılmak istenen her bir bileşen farklı hareket hızına sahiptir. Maddelerin hızlarının birbirlerinden farklı seyrediyor oluşu tespit yönteminin güvenilirliğini de kanıtlar niteliktedir.
HPLC Analizi Ne İşe Yarar?
Bazı bileşimlerin özellikle sıvılar içerisindeki durumlarının tespiti için kullanılır. Kullanım alanlarının başında sağlık sektörü gelir. Sağlık alanında kullanılan HPLC analizleri için ve diğer ortamlarda kullanılacak analizler için özel üretilmiş HPLC analiz makineleri bulunur. HPLC analiz makineleri ortalama bir dolap boyutunda olup fazla yer kaplamamaları açısından kullanıcı için avantajlıdır. Aynı zamanda insan enerjisi ve emeğine ihtiyaç duymadan bakılmak istenen maddeleri otomatik olarak kullanıcıya sunar.
Bu bağlamda sağlık sektöründe özellikle büyük hastanelerin laboratuvar bölümlerinde kullanım alanı bulunur. Hastane ortamlarında kan içerisindeki bileşimlerin HPLC ile ölçülmesinden ziyade plazma ya da idrar örneklerinden bakılır. Bakılacak olan elementler hormonsal olabileceği gibi amino asit gibi proteinlerin küçük parçaları da olabilir. İdrarda bulunan üre miktarının saptanması, amino asit kontrolü, lipit kontrolü hastanın hastalığı hakkında hekime bilgi vermektedir ve teşhisi kolaylaştırır.
HPLC analiz yöntemi oldukça basit bir işlemdir. Komplike bir durum göstermez fakat kullanımda dikkat edilmesi gereken noktalar tabii olarak bulunur. Araştırma alanlarında HPLC analizleri kullanılır. Sebep olan etkenin ortaya çıkarılabilmesi amacıyla adli olaylarda da kullanım alanı bulunur.
Adli durumlarda kullanılabilmesi adına resmi izinler ve evraklar gereklidir. Hastane ortamlarında yapılacak olan analizler içinde mutlaka hekimin hastadan istediği bir analiz olması gerekir. Hasta kendi iradesi ile giderek HPLC analizi yaptıramaz. HPLC analizlerinin kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir;
Kullanım alanlarının yanı sıra bakılan bileşimlerde değişiklik gösterir. Birçok şeye bakabiliyor olmasının yanında en fazla şeker ve protein miktar analizleri yapılır. Protein miktarına direkt olarak protein diye bakılmaz. Proteinlerin en küçük yapı taşları olan aminoasitler adı altında bakılır. Şeker olarak da yine glikoz olarak bakılır.
Amino asitler proteinlerin en küçük yapı birimleri olup ziraat alanında gübrelerde kullanılır. Gübrelerin verimliliklerini artırmak amacıyla yeter miktarda amino asit kullanımı yapılabilir. Bu durum kullanılan gübrenin zararına değil faydasına bir işlemdir. Bitkinin alması gereken proteini gübre yardımı ile almasını sağlamak temel amaçtır. Kullanılan gübrelerdeki protein oranı oldukça önemlidir.
Yetersiz miktarda amino asit ihtiva eden gübreler istenen performansı sergilemekte yetersiz kalacaklardır. Olması gerektiğinden fazla amino asit ihtiva etmesi, gübrenin kullanıldığı bitkilere istenmeyen zararlar verebilir. Bu bağlamda yeterli ve dengeli kullanımı açısından amino asitler analiz edilmelidir.
Amino asit analizi HPLC yöntemi ve aleti ile sağlanır. Aynı zamanda yemlerde bulunan amino asit analizi tayinleri içinde HPLC kullanılır. Bu bağlamda sektör çalışanlarının analizleri yapılacak bileşimlere kendileri karar vermeleri gerekir.
HPLC analizi için kullanılan cihaz beş bölümden meydana gelir. Bu bölümler sırasıyla; pompa, enjektör, kolon, dedektör ve kaydedicidir. Pompa bölümünde test edilecek sıvının cihaz içerisinde hareket edebilmesi sağlanır. Kalbin kanı pompalaması ile tüm vücut bölümlerine kan iletilmesi gibi düşünülebilir.
Analiz edilecek sıvının diğer bölümlere geçmesini pompa bölümü sağlar. Enjektör bölümünde enjekte edilmek istenen numuneyi alan kısımdır. Numune hacimleri oldukça az miktarda olmakla beraber analiz yapılacak numuneye göre farklı seyredebilir. Kolon bölümü cihazın sıcaklığının ayarlandığı bölümdür.
Genel olarak 100 derecenin üzerine çıkmaması gerekir. İçeriye konulacak numunenin sıcaklık ile teması istenir fakat yoğunlaşarak buharlaşması istenmez. Kolon bölümü sistemin ana merkezidir demek doğru olacaktır. Çünkü istenen ayrıştırma bu bölüm içerisinde gerçekleşir.
Burada sağlıklı ayrıştırmanın gerçekleşebilmesi adına yüksek basınca ihtiyaç duyulur. Her analize uygun kolon bulunur ve yapılacak analiz numunesine uygun kolon kullanmak gerekir. Aksi taktirde sonuçlar yanlı ya da eksik çıkabilir.
Gerek duyulan yüksek basınç kolondaki ısı miktarının ayarlanması ile sağlanabilir fakat yüksek basınç pompalarına bu bağlamda ihtiyaç bulunur. Ayrışmış olarak kolondan çıkan bileşimlerin görünebilir olması dedektör yardımı ile olur.
Yaklaşık üç tip dedektör çeşidi bulunur ve kullanım sahası numuneye göre farklılık gösterebilir. Dedektör ayrışan numunenin miktarını grafik olarak kişilerin görmelerini sağlar. Bu bağlamda çıkan grafik görüntülerinin kaydedilmesi gerekir. Bu işlemi de sistemin son basamağı olan kaydedicide gerçekleşir.
HPLC analizleri doğru sonuç verebilmesi adına çalışma prensiplerine uygun olarak numune ayarlanmalıdır. Alınan numunenin sıvı içerisinde çözülmesi bu bağlamda oldukça önemlidir. Çünkü çözünen sıvı kolon içerisinde ayrıştırılarak içerisindeki maddeler tespit edilir. Bileşen içerisinde öğrenilmek istenen miktar dedektörler tarafından grafik şeklinde sunulur ve bunu gerçekleşebilmesi için alınan numunenin sıvı şekilde kolona enjekte edilmesi gerekir.
HPLC Analiz Örnekleri
HPLC analizlerinde birden fazla numune üzerinde işlem gerçekleştirilebilir. İşlem gerçekleştirilebilen maddeler şu şekilde sıralanabilir;
Amino asitler, proteinler, şeker ve karbonhidratlar biyokimyasal HPLC analizleri içerisine girer. Suni tatlandırıcı, antioksidanlar ve afla toksinler gıda maddeleri analizleri içerisinde yer alır. Antibiyotikler, sedatifler ve steroidler de ilaç analizleri kapsamına girerler. Bu bağlamda birçok HPLC analiz örneği bulmak mümkündür.
HPLC Analizi Fiyatları
HPLC analiz fiyatları yapılmak istenen sektöre göre farklılık gösterebileceği gibi numuneler arasında da farklı fiyat skalaları olabilir. Bu bağlamda yapılması istenen analiz numunesi miktarı da önemlidir.
Analizin yaptırılacağı yerler arasında fazla miktarda fiyat farkı olmamasına karşın yine de değişkenlik gösterebileceği unutulmamalıdır. Analizi yaptırmak isteyen kişilerin, yaptıracakları numune bilgisi ile ilgili kişilerle iletişime geçmeleri fiyat konusunda en doğru bilgiyi edinmelerine yardımcı olacaktır.
Farklı sektörlerde HPLC analiz testlerinin kullanıldığı unutulmamalıdır. Her sektör için gerekli olan test malzemeleri farklılık göstereceği için ve kullanılacak kolon çeşidi değişebileceği için fiyat durumları da değişebilir. Numune için kullanılacak kolonun çeşidinin değişebilmesinin yanı sıra enjektör farklılıkları da olabilir.
Bu bağlamda kullanılacak olan enjektör çeşidi de fiyat değişimine neden olabilir. Aynı zamanda özel de ya da devlet destekli yerlerde yapılacak olan analizler içinde fiyat farklılıklarından söz etmek mümkün olacaktır.