Günümüz dünyasında tüketicilerin kaliteli ve onaylı mallara veya hizmetlere ulaşmasını sağlamak adına pek çok çalışma yapılmaktadır. Bunlardan en değerlisi uluslararası anlamda standartlaşma kapsamındaki akreditasyondur.
Uluslararası kriterler kapsamında belirlenen ve standardize edilen akreditasyon kriterleri, teknik anlamda güvenilir olmanın en önemli şartlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca standart özellikleri yerine getirmiş olan akredite laboratuvarlar, mal ticaretinin hızlı bir şekilde işlemesinin önünü açmaktadır çünkü defalarca analiz yapılmasını önlemektedir.
Bunun dışında ise bu laboratuvarlar defalarca yapılacak analiz ve deneyleri önlediği için maliyet açısından da oldukça olumlu bir etkiye sahiptir. Sadece maliyet açısından yararlı olduğunu görmek de hatalı olur. Bir laboratuvarın akreditasyona sahip olması, çevre sağlığı ve insan sağlığı konusundaki şüpheleri de yok etmektedir.
Akreditasyon Nedir?
Bu kelime pek çok insanın günlük yaşamında çok rastlamadığı kelimelerin başında gelmektedir. Akreditasyon, mal ve hizmet kalitesi bakımından önemli bir yere sahiptir. Günümüzde yarattığı güven ortamı sayesinde mal ve hizmet işlemlerinin daha kolay yapılmasının önünü açmaktadır.
Bir ürün veya hizmetin kabul gören şartlara sahip olup olmadığını ölçen Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının uluslararası standartlaşma kriterleri ışığında değerlendirilmesi sonrası yeterli olduğunun tescillenmesidir.
İlgili kuruluşların akreditasyon alması çok önemlidir. Ayrıca bu kuruluşlar belirli aralıklarla da denetime tabii tutulmaktadırlar. Böylece ilgili kuruluşun kurallara harfiyen uyması sağlamaktadır.
ISO 17025 standardı ulusal ve uluslararası anlamda kabul görmektedir. Bu standart Türk Standartları Enstitüsü tarafından yayımlanmaktadır. Türk Standartları Enstitüsü'nün öncülüğünde yayımlandıktan sonra da çeşitli laboratuvarlardan bu kurallara uyması beklenmektedir.
Aksi taktirde kurallara uymayan laboratuvarların akreditasyon alması zora girer ve alamaz. Böylece güven sağlayan bu akreditasyonun alınmamış olması, laboratuvara karşı olan güveni sarsar.
Akreditasyon Başvurusu Öncesi Laboratuvarın Sahip Olması Gerekenler
Akreditasyon başvurusu öncesinde ise tamamlanması gereken bazı kritik ve önemli adımlar vardır. Bu işlemleri gerçekleştirmeden önce akreditasyon için başvuru yapmak yanlış ve anlamsız bir karar olur.
-Akreditasyonu hedeflenen alanlar seçildikten sonra bu alanlarda çalışma gerçekleştirecek çalışma ekibi belirlenir.
-Gerçekleştirilecek şeylerin tek tek organize edilmesi ve bu konuda uygun çalışma ortamının hazırlanması gerekir.
-Laboratuvarın mevcut durumu ISO/IEC 17025 uluslararası standardizasyon kapsamında gözden geçirilmelidir ve bunun hakkında rapor hazırlanmalıdır.
-İlgili alanda çalışacak olan laboratuvar çalışanlarına gerekli eğitimlerin verilmesi ve bilgilendirilmesi gerekmektedir.
-Yapılacak işlere derli toplu bir biçimde ulaşabilmek için talimatlar ve aşamalar gibi şeylerden oluşan sistem dokümantasyonu hazırlanmalıdır.
-Bütün sistemin uygulanması için sistem sürekliliğini sağlama, cihaz ve ekipman bakımı ve çevre koşullarının ayarlanması gibi çalışmalar yapılmalıdır.
-Süreç işlerken iç denetim yapılması gerekir. Bu bağlamda geliştirilmesi gereken noktalar rapor edildikten sonra üst yönetime sunulur.
Tüm bu adımlardan sonra laboratuvar, akreditasyon başvurusu için hazır hale gelir. Bundan sonra başvuru için ilgili dosyaları hazırlama işlemine geçilir.
Laboratuvar Akreditasyonu Gerçekleştirme İşlemi Nasıl Yapılır?
Laboratuvar akreditasyonunu gerçekleştirmek için birkaç aşamayı geçmek gerekmektedir. Bu aşamalardan herhangi birinin atlanması mümkün değildir. Aksi takdirde akreditasyona giden yolda sorunlar çıkabilir.
-İlk önce başvuru dosyası hazırlanır ve ardından Türk Akreditasyon Kurumu'na sunulur.
-Yapılan başvuru Türk Akreditasyon Kurumu tarafından kontrol edilir. Eğer eksiklikler varsa düzeltilmesi gerektiği söylenir.
-Yapılan başvuruda sorun kalmadıktan sonra denetçiler belirlenir ve denetim tarihi konusunda anlaşma sağlanır.
-Görevlendirilen denetçiler dokümanların incelemesini yaparlar daha sonra ise saha denetimi süreci başlar.
-Saha denetimi sürecinde herhangi bir soruna rastlanırsa giderilmesi istenir.
-Tüm bu aşamalardan sonra yapılan denetimin raporu Türk Akreditasyon Kurumu Yönetim Kurulu'na verilir.
-En son olarak da akreditasyon kararı alınır.
Bu tarz detay içeren aşamaları geçen herhangi bir laboratuvarın akreditasyon adımlarını başarıyla geçtiği kesin hale gelir.
Bir Laboratuvarın Akredite Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Bir laboratuvarın güvenli ve kesin bir anlayış içerisinde olduğunu anlamak için o laboratuvarın akredite edilip edilmediği öğrenilmek istenir. Öncelikle bir laboratuvarın akreditasyon alıp alamayacağını belirleyen akredite kuruluşları, akredite verecekleri laboratuvar ile anlaşma yaparlar ve bu anlaşma sonucunda laboratuvar akreditasyon logosunu kullanma hakkına sahip olur.
Bu her zaman gerçekleşir demek yanlış olur; ama genellikle uygulanan bir şey olduğunu bilmek gerekmektedir. Bu logo akredite laboratuvarın gerçekleştirdiği deney ve ölçüm gibi şeylerin üzerinde bulunur.
Böylece bir laboratuvarın akredite olup olmadığı kolayca anlaşılabilir. Bunun dışında bahsi geçen akreditasyon kuruluşları kendi sitelerinde akredite edilen laboratuvarların listesini yayımlarlar. Bu şekilde de hangi laboratuvarın akredite olduğunu görebilme şansı bulunmaktadır.
Akredite Laboratuvar Olmanın Artı Yönleri
Laboratuvar akreditasyonu, ilgili laboratuvarın teknik anlamda güvenilir olduğunu belgeler. Yeterliliğinin resmi anlamda sağlanması sonrasında ulusal ve uluslararası anlamda da saygınlık kazanılır.
Müşterilerinin gözünde kaliteli imaj profiline sahip olur ve daha fazla talep edilen laboratuvar haline dönüşür. Akreditasyon sayesinde kalibrasyon, deney ve analiz hizmetleri konusunda müşteriler daha rahat bir konuma taşınır ve sürekliliği sağlanır. Bunların dışında akredite laboratuvar olduktan sonra standartlaşma şartlarına uyum gösterildiği tescillenmiş olduğu için uluslararası ticaret konusunda da rahat bir ortam oluşur.
Bu bağlamda mal ticareti yaparken analiz ve kontrol mekanizmalarına tekrar tekrar para harcamanın önüne geçilir ve ekonomik anlamda da tarafların eli kolaylaştırılır. Özellikle dünya ticareti deyince akla ilk gelen kurum olan Dünya Ticaret Örgütü, şeffaflık konusunun üstünde durmakta ve bu konuda bazı açıklamalar yapmaktadır.
Bir laboratuvarın akreditasyona sahip olması, dünya ticaret dengeleri için önemli bir kurum olan Dünya Ticaret Örgütü'nün bahsettiği şeffaflık konusuna uyumlu olduğunu göstermektedir.
Akredite Laboratuvar Kullanımının Yararları
Eğer resmi bir kuruluş olarak akredite bir laboratuvar ile iş birliği yapmanız durumunda bunun pek çok faydasını göreceksiniz. Çevrenin korunması, kamu yararını gözetmek ve kanuna uygunluk gibi konularda hata yapmamak adına, iş birliği içinde olunacak laboratuvarın güvenilir olmasının istenmesi normaldir.
Akredite olan laboratuvarlar ise uygulamada kurallara uyacağı ve teknik konularda yeterli olacağı konusunda müşterilerine güven sağlar. Bu güveni sağladığı birkaç kayda değer nokta vardır.
-Önemli sonuçlara neden olacak durumlarda sağlanan verilerin güvenilir olması sağlanır.
-Çevre ve insan sağlığının korunması adına belirsizlik durumu oluşmaz ve garanti sağlanır.
-Akreditasyon vasıtasıyla sunulan raporlar sayesinde halk güveni sağlanır.
-Denetimler sayesinde aynı işlemlerin tekrar tekrar yapılmasının önüne geçilir.
-Kalite anlamında kontrollerden geçtiği ve denetim altında olduğu için hata payı çok düşük seviyeye çekilir.
Bu tarz maddeler akredite olan bir laboratuvarın iş birliği yapılması için uygun olduğunu gösterir ve firmaların kafasındaki soru işaretlerini giderir.
Akredite laboratuvarlar Türkiye'nin pek çok yerinde bulunmaktadır. Bunlardan birisi de en önemli şehirlerin başında gelen İstanbul'dur. İstanbul'da bulunan laboratuvarların hangisinin akredite olup olmadığını öğrenmek için Türk Akreditasyon Kurumu'nun internet sitesine göz atabilirsiniz.
Hatta bu site sayesinde İstanbul'da bulunan hangi laboratuvarın daha önce akredite edilip daha sonra akredite kapsamından çıkarıldığını da görebilmektesiniz. Bunun dışında İstanbul'da en önde gelen laboratuvarlar Saniter ve Fırat Plastik gibi kuruluşlardır. İstanbul, bunların dışında da çok sayıda akrediteli laboratuvara ev sahipliği yapmaktadır.