Yonca çok önemli bir yem bitkisidir. Yemde aranan besin değerleri yoncada çok yoğun bir biçimde yer aldığı için dünya üzerinde en çok yetiştirilen yem bitkileri arasında yer alır. Yonca hayvan besleme işlemlerinde kuru ot olarak kullanılmaktadır.
Son dönemde yonca silajı yapımı da yaygınlaşmaya başlamıştır. Bunun yanı sıra yoncanın un ve pelte şeklinde formunda tüketime sunulduğu da görülmektedir. Ayrıca yonca bitkisi erozyona karşı örtücü bitki ve yeşil gübre olarak da kullanılmaktadır.
İçeriğinde kalsiyum ve proteinin yanı sıra çok sayıda farklı minerali barındırır. B, C, D, E ve K vitaminleri açısından da zengin bir üründür.
Yonca yeşil ve kuru ot olarak kullanılabilen, çok yıllık ve çiçek veren bir baklagil yem bitkisidir. Ot verimi son derce yüksektir. Bölgeden bölgeye değişiklik gösterse de yılda 3 ile 8 defa arasında biçim alınabilmektedir. Yonca yetiştiriciliği toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerini olumlu yönde etkiler.
Süt sığırları için yonca, son derece lezzetli, yüksek oranda protein ve enerji içeren bir besin kaynağıdır. Köklerinde barındırdığı çeşitli bakteriler azot miktarının yetersiz kaldığı topraklarda yüksek proteinli yem üretimini sağlar. Bunun yanı sıra toprağın azot seviyesini de yükseltir. Çok güçlü bir kök yapısı vardır. Özellikle kuraklık yaşanan dönemde güçlü kökleri çok uzun süre dayanabilmesini sağlar.
Yoncanın kök sistemi kazık kök olarak isimlendirilir. Kazık kök olmasına rağmen köklerdeki dallanma miktarı azdır. Uygun şartlar sağlandığında yoncanın kök uzunluğu 8-10 metre arasında değişir. Yoncanın etkili kök derinliği ise 1,2 ile 1,8 arasında değişmektedir. Kök kalınlığı 2-2,5 cm. arasındadır. Yoncalarda ana köke destek olan yan kökler bulunur.
Yonca adaptasyon özellikleri son derece gelişmiş olan bir bitkidir. Ancak en uygun büyüme ve gelişme ortamı suyu bol olan, sıcak ve kurak hava şartlarına sahip ortamlardır. Bu sebeple de yonca sıcak iklim bitkisi olarak nitelendirilebilir.
Yoncanın derin bir kök sisteminin olması kuraklığa dayanıklılığını arttırır. Yonca yetiştiriciliği yapılan bölgede yıllık 350-400 mm yıllık yağış varsa sulama işlemlerine gerek olmamaktadır. Ancak her biçim öncesi ve sonrasında gerçekleştirilecek olan sulama işlemleri ile birlikte biçim sayısı ve alınacak olan ot miktarı arttırılabilir.
Adaptasyonu güçlü olan yonca bitkisi kar örtüsü olmaması şartıyla -25 °C sıcaklığa dayanabilmektedir. Fakat genç bitkilerin taze sürgünleri kış donlarına karşı dayanıksız bir yapıda olur.
Yonca bitkisi en çok tınlı, kumu fazla olmayan ve yeterli seviyede kireç içeren toprakları sevmektedir. Yonca yetiştiriciliği yapılacak olan arazinin drenajlı ve tesviyeli olması gerekir. Çünkü yüksek seviyede olan taban suyu ve durgun su yoncanın veriminin düşmesine ve giderek daha seyrek bir hale gelmesine sebep olmaktadır.
Yoncanın bu özellikleri sebebiyle toprak hazırlığı işlemlerinde yüzey drenajına önem verilmelidir. 90-100 metrede bir meyil istikametine dik hendek açılarak toprak tahliye edilmelidir.
Yonca kökleri 2-3 metre kadar derine iner. Bu sayede besin maddelerinden daha fazla yararlanmaktadır. Yonca toprağının ekim işlemlerine hazırlanmasında ilk olarak arazide yabancı ota karşı mücadele verilir. Bunun sebebi yonca fidelerinin yavaş gelişmesi ve diğer yabancı ot fidelerinin yoncayı bastırmasıdır.
Yonca tohumlarının küçük ve embriyosunun nazik olması sebebiyle tohum yatağının özenle hazırlanmış olması gerekir. Bunun için tarla birkaç kez sürülür ve diskaro çekilir. Ardından ince tırmık ile toprağın iyice ufalanması sağlanır. Bu uygulamalar tamamlandıktan sonra toprağın yüzey ekimi yapılmadan önce toprağa merdane çekilmesi ve toprağın bastırılması gerekmektedir.
Yonca genelde Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde sonbaharda, diğer serin iklim bölgelerinde ise ilkbaharda ekilmektedir. Ekim zamanı belirlenirken toprak sıcaklığına ve nemine bakılmaktadır.
Eğer tesviye işlemi yapılmışsa yani, kışın görülecek olan yağışlar bitkiye zarar vermeyecek şekilde toprak hazırlanmış, yüksek drenajı yapılmış ve toprak yüzeyi iyi bir şekilde düzeltilmişse ekim işlemlerinin sonbahar döneminde yapılması gerekmektedir. Bu durumda ilk yıl 4 defa biçim yapılabilir.
Yonca ekimi serpme ve sıraya ekim şeklinde yapılmaktadır. Bunun için safiyeti tam olan tohumluktan serpme ekimlerde her dekar için 3-4 kg, mibzerle sıraya ekimde her dekar için 2-2,5 kg. kullanılması yeterli olur. Sıra arası yağışlı yerlerde 15-20 cm, kuru bölgelerde ise 30 cm olmalıdır.
Yoncanın ekim derinliği toprağın yapısına bağlı olarak 2-3 cm. olmalıdır. Tohumların ebadı küçük olduğundan elenmiş kum ile karıştırılarak ekim işlemleri yapılabilir. Tohumlar çok derine ekilirse çıkışları zor olacaktır.
Kullanılacak olan tohumların safiyeti yüksek olmalıdır. Özellikle kaktüs olmak üzere, hiçbir yabancı bitki tohumu bulunmamalıdır. Bunu sağlamak için sertifikalı tohumluk kullanılabilir.
Tarlaya yonca tohumu ilk defa ekiliyorsa önce Rhizobia bakterisi ile muamele edilmelidir. Bu işlem tohumun iyi bir şekilde çimlenmesi için yapılmaktadır. Aşılama işleminde 50 kg. yonca tohumuna 1 kg. Rhizobia bakterisi kullanılmalıdır.
Yonca yetiştiriciliği yapılırken ekim dönemi ve ekimden sonra olmak üzere 2 farklı tipte gübreleme işlemi yapılır. Toprak analizleri profesyoneller tarafından yapıldıktan sonra toprağın ne kadar gübreye ihtiyaç duyduğu belirlenecektir.
Normal şartlarda ekim işleminden önce, toprak işlemesi esnasında dekar başına 13-14 kg. fosfor verilmesi gerekir. Ekim aşamasında ise dekara 2-3 kg. azot ve 15-20 kg. potasyum verilmelidir.
Yonca bitkisi yüksek miktarda fosfora ihtiyaç duyar. Eğer yeteri kadar fosfor olmazsa yoncanın kök sistemi çok zayıf kalır. Fosfor yoncada kaliteli ürünlerin elde edilmesini sağlamaktadır. Genel olarak her yararlanma yılı için dekar başına 13-14 kg. fosfor verilmeli ve bu işlem sonbahar döneminde yapılmalıdır.
Eğer 5 yıllık bakım gübresi ekim işlemleri sırasında verilmek istenirse dekara 60 kg. fosfor verilmesi gerekir. Ekimden sonraki ikinci ve üçüncü yıllarda dekar başına 2 ton yanmış çiftlik gübresi verilmelidir. Yoncanın son yıllarında ise dekara 5-6 ton azot gübresi verilmesi uygun olur.
Yonca kurak ve yarı kurak iklimlere uygun bir bitkidir. Yoncanın gelişme mevsiminin uzunluğu, yılda birden fazla hasat edilmesi ve hızlı büyümesi diğer kültür bitkilerine oranla yoncanın suya daha fazla ihtiyaç duymasına sebep olur.
Yoncanın su ihtiyacı, iklime, bulunduğu fizyolojik devreye, toprak yapısına, arazinin eğimine ve taban suyu düzeyine göre değişiklik göstermektedir.
Genel olarak biçim işleminden 7-10 gün öncesinde ve biçim işleminden 1 hafta sonrasında olmak üzere her biçimde 2 defa sulama yapılır. Sulama için kullanılacak olan su yeterli değilse yalnızca biçimden 1 hafta sonra sulama yapılması gerekir. Tohum üretimi yapılacaksa sulama işlemi Bitki %50 çiçeklendiğinde yapılmalıdır.
Esas olarak yonca yetiştiriciliği ot üretimi amacıyla yapılmaktadır. Yonca kuru otunun yapısında %17-18 oranında ham protein bulunur. Yararlanma sırasında en yüksek ot verimi, otun yem değerinin ve kalitesinin üstün olması ve uzun yıllar aynı verimin alınabilmesi istenir.
Verimin yanı sıra kalite de düşünülürse protein verimi yönünden en uygun dönemde 1/10 çiçeklenme dönemidir. Yonca hasadında biçim zamanının gelmiş olmasının yanı sıra boyunun 70-90 cm. olması gerekir.
Alçaktan yapılan biçim işlemlerinde yeni sürgünler zarar görür. Yüksek biçim uygulanırsa da ürün gereksiz yere tarlada bırakılmış olacaktır. Bu sebeple de biçim yüksekliği yerden 5-10 cm. olmalıdır. Ancak kıştan önce yapılan son biçimlerde biçim yüksekliği yerden 15-20 cm. olmalıdır. Bu şekilde yoncanın kışı daha güvenle geçirmesi ve ilkbaharda rahat bir gelişme göstermesi sağlanmaktadır.
Normal şartlar altında bir biçim işleminde 1 dekar yoncadan 1 ton yaş, 250 kg. kuru ot alınabilir. Kuru koşullarda 2-3 defa, sulu koşullarda ise 8-9 defa biçim işlemi yapılabilmektedir. Yoncada ekonomik yararlanma süresi 4-5 yıl olmaktadır.
