Yaban mersini yetiştiriciliği yapacaksanız öncelikle bunları bilmelisiniz. Gelin birlikte yaban mersini yetiştiriciliğini yakından inceleyelim. Mavi yemiş olarak da bilinen yaban mersini, son dönemde sağlıklı beslenme ile alakalı haberlerde adı sıkça geçen meyveler arasındadır.
Özellikle de antioksidan bakımından zengin olması, Yaban mersinini sağlıklı meyveler arasına dâhil etmektedir. Genel olarak kuruyemiş olarak tüketilen bu meyve tatlı yapımında süsleme malzemesi olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Yabanmersini bahçe tesis etmek, ciddi bir emek ve sermaye gerektirmektedir. Bundan dolayıdır ki yaban mersini yetiştiriciliğine bir yatırım gözüyle bakılmalı, bu işe girerken ve girdikten sonra bilimsel yollarla ilerlemek gereklidir.
Yaban mersinine bir bahçe kurmadan evvel, ticari amaçla kurulacak bahçenin arazi meyilli, bölgenin coğrafi özellikleri ve yapısı, arazinin mevcut drenaj durumu, sulama sistemi kurulumu, insan gücü ve lojistik durumu baz alınarak tüm bunlara uygun bir bahçe tercih edilmelidir. Yabanmersini bahçesi kurulacak arazide yabani formda yaban mersini, gürgen, kayın ağacı ve orman gülü gibi asitli toprak seven bitki örtüsünün varlığı değerlendirilmesi çok önemlidir. Bu ağaçların bulunduğu alanlarda sağlıklı yaban mersini yetiştiriciliği çok daha mümkündür.
Yaban mersini, ılıman iklimde var olmayı seven bir meyvedir. Kışları yalnızca serin, yazları ise yarı güneşli, ilkbahar donlarının oluşmadığı bölgeler yaban mersini yetiştiriciliği için elverişlidir. Bu iklimin bulunmadığı çok soğuk ve çok sıcak olan yerlerde çeşitli özelliklerle bahçe tesisi yapılabilir ancak tüm bunlar ek maliyet gerektirecektir.
Türkiye’de yaban mersini yetiştirmek için en elverişli coğrafya, Karadeniz bölgesinde yer almaktadır. Ancak Marmara, Uludağ bölgesinde yer alan bazı rakımları da yaban mersini yetiştiriciliği bakımından son derece uygun olabilmektedir.
Verimli yaban mersini yetiştiriciliği için arazi seçimi yaparken, meyilli araziler tavsiye edilmektedir. Meyilli bulunan arazilerde tabanda bulunan fazla su tutulmaz ve toprak kendi drenajını sağlamış olur.. Karadeniz bölgesinde bulunan arazilerin dik olması, teraslama sisteminin gerekliliğini ortaya çıkarır. Bu yöntem sayesinde ciddi manada yer kazanma da mümkündür.
Yaban mersini, bazı çeşitlerine göre -28 hatta -40’a kadar soğuğa karşı dayanıklılık sağlamaktadır. Ancak yaban mersini çiçeği, en fazla -3’e kadar dayanabilir. Don tehlikesinin bol olduğu bölgelerde, bu meyveyi yetiştirme girişimi başarısızlıkla sonuçlanacaktır. Buna rağmen yine de kurulan bahçeler, yağmurlama ve sulama yöntemleriyle dondan korunabilir. Bir diğer dondan korunma yöntemi ise bahçeye rüzgâr tribünleri kurulmasıdır. Ancak maliyet bakımından yüksek olan bu sistem, pek tercih edilmemektedir.
Yaban mersini yetiştiriciliği yapmadan önce araştırılması gereken bir diğer konu, iş gücüdür. Bahçe kurulumunda, bakımında ve en çokta hasat zamanı geldiğinde işçiye çok ihtiyaç duyulmaktadır. Gerekli araştırmalar ve incelemeler yapılmalı, işçi temini ve maliyeti buna bağlı olarak göz önünde bulundurulmalıdır.
Yaban mersini yetiştiriciliği yapılacak bölgede yabani formda meyvelerin bulunduğundan emin olduktan sonra işe koyulmalıdır. Bu nokta, maliyet bakımından önemlidir. Çünkü yaban mersinine uygun doğal topraklardan ne kadar uzaklaşırsa, toprağa dışarıdan müdahale ve buna bağlı bahçe maliyeti artacaktır.
Yaban mersini yetiştirmeden önce, düşünülen bahçenin toprak analizi en az 6 ay evvelinden yapılmış olmalıdır. Yaban mersini için en uygun toprak tercih edilmelidir. Bu noktada girişimcilerin dikkatli davranması ve en uygun toprağı bulması gerekir. Bunun içinde toprak analizi yapılır. Uzman laboratuvarlarda yapılan toprak analizi, bahçenin yaban mersini yetiştiriciliği konusunda uygun olup olmadığını gösterecektir.
Bu meyvenin sağlıklı yetişebilmesi için toprak ph değeri 4.2 ve 5.5 arasında olmalıdır. Bu değerlerin üzerinde ya da altında çıkan ph değeri için, toprağa dışarıdan bazı müdahalelerde bulunulabilir. Bu noktada önemli olan toprak analizidir. Girişimciye yol gösterecek olan da yapılan analiz raporudur.
Uygun olmayan toprak ph değeri için 6 ay öncesinde toprağa kükürt uygulaması yapılabilir. Yalnız bu uygulama değil, yaban mersini fidanının ihtiyaç duyduğu ancak toprakta bulunmayan bazı maddeler içinde 6 ay öncesinde toprağa uygulama yapmalısınız. Ancak toprak ph değerinin 7 ve üzeri olduğu durumlarda, dışarıdan yapılan hiçbir müdahale işe yaramaz. Bu hem zamandan hem de nakitten kaybetmenize yol açacaktır.
Yaban mersini yetiştiriciliği yapmadan önce bahçede kullanacağınız yaban mersini meyve türlerine dikkat etmelisiniz. Bu noktada uzman görüşü almak, sağlıklı olacaktır. Sadece fidan satmak için toprağa ve bahçenize uygun olmayan yaban mersini türü satmak isteyen satıcılarla karşılaşabilirsiniz. Bahçe kurmadan evvel lojistik, iklimsel özelliklerine dikkat edildiği gibi fidan seçimine de bu kadar özen gösterilmelidir. Her yaban mersinin hasat süresi, olgunlaşma dönemi birbiriyle aynı olmadığı için, bu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Yaban mersini gübre gerekliliği, bahçe kurulumundan önce yapılan toprak analiz raporu sonucuna göre belirlenmeli ve buna göre bir gübreleme planlaması yapılmalı. Bu meyveyi yetiştirirken, gübreleme çok önem arz eder. Bunun sebebi, yaban mersininin az az ama sık şekilde gübre ihtiyacı duymasıdır.
Amonyum sülfat, halk arasında şeker gübre yaban mersininin en sevdiği gübre çeşididir. Ancak bu gübre toprak ph derecesini düşürür ve buna bağlı olarak toprak asit derecesini artırır. Toprak ph derecesi düştüğünde ise bu gübre önerilmez. O yüzden azot oranı en yüksek olan gübre tercih edilmelidir.
Gübreleme işlemini yaparken, gübreyi kurulan sulama sistemine ekleyerek direk bitkinin köklerine uygulamak hem zamandan avantaj sağlar hem de gübrenin bitkiye doğru nüfuz etmesini sağlar. Aynı zamanda iş gücü de azalacağından maliyeti düşürür. Her yıl bahçe düzenli olarak gübrelenmeli ve gübre işleminin ardından toprak analiz edilmeli, bahçe organik madde değeri ve ph derecesine bakılmalıdır.
Yabanmersini hasadı, el yordamıyla ve makineyle yapılmaktadır. 1 dönüm yaban mersini bahçesinden yaklaşık 1-2 ton meyve toplamak mümkündür. Ancak bu bahçeye öncesinde yapılan hizmet ve ilgiyle doğru orantılıdır.
Türkiye’de bahçelerin küçük olmasından ve Karadeniz bölgesinin meyilli arazilerinde makine ile çalışmanın zorluğundan kaynaklı, genellikle hasat insan gücü ve el yordamıyla yapılmaktadır. Ayrıca ülkemizde yaban mersini hasadı, bitki cinsine bağlı olarak Haziran ayının ilk haftası başlar Ağustos ayına kadar da devam eder. Buda ortalama bir hasadın yaklaşık bir buçuk ay kadar sürmesi demektir. El yordamıyla yaban mersini toplayan işçiler, boynuna ve beline bağladığı hafif metal kullanılarak yapılan kaplara doldurmalıdır. Bu yöntem sayesinde hem işçi daha rahat çalışır, hem de toplanan meyve daha kaliteli olacaktır.
Hasada meyve tam olgunluk seviyesine ulaşmadan başlamak, pazarda meyvenin yeterince rağbet görmemesine yol açabilir. Meyveleri toplama işlemine, kırmızı renkten mor ve siyaha döndüğü zaman, meyvenin türlerine göre de tadı yeterince olgunlaştıktan sonra başlanmalıdır. Sağlıklı olgunlaşma yaşamayan yabanmersinleri, toplama işleminden sonra olgunlaşmaya devam etse de yeterli kalitede olmayacaktır.
Ayrıca olgunlaşmamış taneleri hasat zamanı toplamamak gerekir. Meyvelerin tüketiciye daha taze ulaşması için, 0.50 gramlık kaplarda toplamak daha iyi olacaktır. Bu yöntem hem yaban mersini kaliteli olmasını hem de raf ömrünün daha uzun olmasını sağlayacaktır. Yabanmersini her ne kadar sert bir meyve olsa da sıcak havalarda çok hassastır. Eğer ki bahçede gölgelikler yoksa toplama işlemine özellikle Karadeniz ve Marmara bölgelerinde sabah erken saatlerde başlanmalıdır. Saat 12-15 aralarında toplama işlemine ara verilmesi, ürün kalitesi için çok önemlidir. Sıcak havada toplanan yaban mersini, yumuşar ve dayanıklılık süresi minimuma iner.
Öyle ki aşırı sıcakta toplanan yabanmersini henüz bahçe dışına bile çıkarmadan bozulabilir. Ayrıca yağmurlu havalarda da hasat yapmamak gerekir. Toplanan meyveler, mümkünse hemen soğuk hava depolarına gönderilmeli eğer mümkün değilse bahçede gölgelik bölgelerde bekletilmelidir. Ortalama bir işçi, günde yaklaşık 25 tona kadar yaban mersini toplayabilir. Tabi ki bu oranlar, bahçe de bulunan meyve verimliliği ve işçinin çalışma performansına göre değişkenlik gösterebilir.
Yaban Mersini yetiştiriciliği yapmadan önce meyvenin hasat zamanı, hasat işlemi yaparken bölgenin iş gücü imkanı, ön soğutma yöntemleri, hasat edilen meyvenin Pazar yerine ulaşımı, lojistik imkanlar baz alınarak işe başlamak gerekir. Yaban Mersinin son ve en önemli aşaması olan hasat zamanı, verilen emeklerin karşılığıdır. Bu yüzden özen gerektirir.