Buğday ve çavdar bitkileri melezlenerek tritikale bitkisini meydana getirilmiştir. İlk olarak ABD Polonya Kanada ve Meksika gibi ülkelerde yetiştirilmiştir. Polonya Kanada ve Meksika bölgelerinde ıslah çalışmaları yapılarak günümüzde dünyanın birçok yerine yayılarak ulaşmış bitkilerden biridir. Tritico secale bilimsel ismi olan tritikale yetiştiriciliği günümüz şartları içerisinde en yaygın alanlardan biridir.
Kurak topraklarda yapılan bilimsel çalışmalarda, verimi arttırmak amacıyla yapılan bütün çalışmaların sonucunda tritikale bitkisinin oluşumu sağlanmıştır. Kıraç tarım arazilerinde daha iyi verim veriyor oluşu buğday sayesinde bulunuyorken, öbür taraftan asitli, tuzlu veya soğuk alanlarda yetişme özelliği ise çavdardan gelişiyle bilinir. Genel olarak birbirinden farklı tarım arazilerinde yetişebilen bu tritikale bitkisi, buğday ve arpanın dahi yetişemediği topraklarda yetişebilir özelliğe sahiptir. Aynı zamanda dayanıklılık olarak da bu 2 bitkiden daha da dayanıklı olduğu gözlemlenmiştir
Son yıllarda Hayvan beslenmesi olarak otlatma amacıyla kullanılan tritikale bitkisi, bu amaçla yetiştirilir. Hayvanların otlatılması gibi arazilerde yetiştirildiği gibi dane olarak yetiştiricilik de bulunur. Bu durumlarda ise kümes hayvanlarında genelde kullanımı sağlanır. Besin değeri dane olan tohumlarda yüksek, arpa ve buğday gibi kalitelidir. Genel olarak mevsime göre %80 oranda kış, %20 oranda ise. Yazılık mevsimlerde yetiştirilir. Günümüzde de buğday unu ile karışım yapılan tritikale unu ile ekmek, pasta, makarna veya bisküvi yapımında kullanıldığı görülür.
Fazlasıyla hem kurak hem de soğuk iklimlere dayanıklı olan tritikale bitkisi, iklimin olumsuz olduğu tüm hava koşullarında yüksek kalitede verimlilik sağlar. Türkiye’de Toros bölgesinde, kuzey geçit ve batı geçit gibi yerlerde genel olarak uyumlu şekilde kullanıldığı gözlemlenir. Doğrudan soğuk ve kurak havaların tamamına dayanıklıdır.
Yetersiz Yağış alan kurak tarım alanlarında uyumludur. Çok çeşitli topraklarda rahat biçimde yetişen tritikale bitkisi, özel bir toprak istememektedir. Çavdar ya da buğdayların yetiştiği iklimlerin tamamında yetişmeye hazırdır. Hatta kıraç koşullara sahip tarım alanlarında daha da verimli olduğu gözlemlenmiştir. Diğer tahıllara göre, kurak alanlarda da uyum sağlaması güçlü olduğu gibi, dane verimi de oldukça yüksektir. Hastalıklı tarım alanlarında bile gerçekten güçlü bir besin maddesi olarak büyürken, tarım alanlarında buğday ya da arpaya göre oldukça kaliteli verim vermektedir.
Her türlü toprakta yetiştiği için yetersiz yağış olan alanlarda da çok rahat şekilde büyümektedir. Molibden, tuzlu arazilerde, çinko ya da bor fazlası olan tarım arazilerinin tamamında de yetişebilme özelliği bulunur. Dekar başına 500 kg verim alabilmek verimi olmayan arazilerde de mümkün olmaktadır.
Yazlık ürünlerden sonra hasadı yapılarak toprağa karıştırılarak parçalanır ve sunulur. Bu yazlık ürünler mısır buğday ve arpa gibi ürünlerdir. Bu şekilde 10-12 cm derinlikte tohum yatağı ile hazırlanan bu bitkiler, tırmık yardımıyla da düzlenip tohum yatağı açılmış olabilir. Ekim aylarında ekim yapılacaksa İç Anadolu ve Trakya bölgesi uygundur. Kasım ayları için ise direkt diğer bölgelere ekim yapılabilir.
Ekim yapılırken derinlik hububat mibzeri ile 5-6 cm olması gerekir. Ekim mibzeri ile 5-6 cm derinlikte ekim yapılabilir. Her dekar için 20 kg tohum ekilmesi uygundur. Araziye ilaçlama yapmak, tohum sonrası için uygun olup herhangi bir hastalığa karşı gelmek için uygun olacaktır.
Toprak analizi yapılması gereken tritikale bitkilerinin yetiştirildiği arazilerde, en doğru gübreleme analiz sonrasında meydana gelir. Bu konuda her dekar için 600 kg verim alınmak istendiği durumlarda; kuru koşullar için her dekara 12 kg, sulu koşulda ise 14 kg saf azotlu gübre dağıtılarak bu şekilde gübreleme uygulaması yapılabilir.
Tritikale bitkisi diğer bitkilere göre su konusunda dayanıklıdır, su istememektedir. Ekim yapıldıktan hemen sonra tohumların çimlenmesi için toprağın nemli olması açısından, sulama önemlidir. Eğer toprak nemli değilse ekim öncesi sulama yapılarak iyi bir verim alınması beklenebilir. Aynı zamanda sulama, yüksek verim alınması için sapa kalkma ya da süt olum döneminde de yapılarak en iyi şekilde verim sağlanabilir.
Tritikale bitkisi için 2-4 yapraklı dönem başladığında yabancı otlarla mücadele de başlamaktadır. Tritikale tarımında yabancı otlarla ilgili olan temizleme en iyi şekilde sağlanırsa, verimliliği de bu sayede arttırırsınız. Ortalama %30’a kadar verimi arttırmak için yabancı otların temizliği önemlidir. Kimyasal ilaçlarla da bu işlem yapılabilir.
Verim kaybı olmaması açısından hasat dönemi önemlidir. Yüksek kalitede hasat toplanması için de erken ya da geç hasadın yapılmamasına özen gösterilmelidir. Erken hasat yapılırsa genelde daneler buruşuk olur ya da solgun oluşmaktadır. Eğer geç hasat dönemi başlatırsanız, bu durumda da dane dökülür ya da iklime göre bitkilerde yatma meydana gelebilir.
Olumsuz bir hasat dönemi geçirmemek için en doğru zamanı bulmak gerekir. Buğday ile aynı zaman zarfında olgunlaşır ve buna göre hasadın yapılması istenir. Ayarlı biçerdöveri kullanarak sabah çiğ kalkar kalkmaz normla yükseklikten yapabilirsiniz.
Depolama sürecinde ise nem oranı %12 nin altında olması dikkat edilmelidir. Depo rutubet almamalı, temiz olması ve sıcaklık derecesi maksimum 28 c olmalıdır. 28 C ve altında sıcaklıkla beraber depolama yapabilirsiniz.
