Patates tüm Dünya genelinde değerli görülen ve neredeyse tüm ülkeler tarafından üretilip tüketilen besin kaynaklarından biridir. Verimli üretim süreci, besleyici bir öğün olması gibi nedenler ile sürekli olarak yetiştirilip tüketilmektedir. Ülkemizde patates yetiştiriciliği de oldukça değer verilen ve sürekli gerçekleştirilen tarım eylemlerinden biridir.
Patates yetiştiriciliği belli bir uzmanlık gereken zirai faaliyetlerden biridir. Dönemsel olarak senede birden fazla kez ekilebilen ve hasadı yapılabilen bir besin kaynağı olduğunu da unutmamak gerekir. Dünya’da üretilen patateslerin neredeyse yarısının insanlar tarafından yemeklik olarak tüketildiğini biliyor muydunuz?
Kimi zaman pişirilerek kimi zaman haşlanarak ya da kızartılarak tüketilen patateslerin kalan yarısı ise işlenmiş gıda ürünü olarak marketlerde yerini almaktadır. Pek bilinmez ancak patateslerin tohumluk, nişasta hatta hayvan yemi olarak da kullanılmaktadır.
Bu durum üretiminin artışındaki önemli faktörlerden biri olarak değerlendiriliyor. Sadece kendisi değil aynı zamanda patates kabukları da işe yarar görülmektedir. Kabuklar sıvılaştırma işleminden geçirilerek etanol üretiminde kullanılmaktadır.
Ülkemizde patates yetiştiriciliği çok uzun yıllardır gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmeye devam eden zirai faaliyetler arasında değerlendirilmektedir. Dünya genelinde 2017 yılında (FAO kaynağından alınan bilgilere göre) 19.3 milyon hektarlık alan içerisinde 388 milyon ton patates üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu oran her geçen yıl artış göstermektedir.
Dünya genelinde patates yetiştiriciliği yapan ülkeler arasında en büyük paya sahip ülke ise Çin olarak biliniyor. Takiben Hindistan, Rusya, Ukrayna, ABD gelmektedir. 2017 yılı verilerine göre ülkemiz bu sıralamada 14. Sırada yer almaktadır.
Ülkemizde patates yetiştiriciliği ciddi anlamda önem verilen ve günden güne artan zirai faaliyetler arasında değerlendiriliyor. Kişi başına düşen tüketim 50,3 kg olarak bilinirken ülkemiz için yeterlilik oranı da %103 olarak saptanmıştır. (2017 TÜİK Verilerine Göre)
1999 yılı ile 2018 yılları arasında patates ekilen alan ve üretimde azalma gözlenmiştir. Ancak ekilen arazilerden alınan verimin %23 artış göstermesi açığı neredeyse kafa kafaya kapatmış denebilir. Ülkemizde patates yetiştiriciliği daha verimli ve profesyonel olarak gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Patates yetiştiriciliği alanında verilen eğitimler arazilerden daha fazla verim alınmasını ve patates yetiştiriciliği faaliyetlerini geliştirmemiz için gereklidir.
Patates nasıl yetiştirilir sorusu daha çok profesyonel bağlamda patates yetiştirmek isteyen çiftçiler tarafından tekrar tekrar sorgulanır. Patates yetiştirme süreci oldukça zor ve meşakkatli bir süreçtir. Patateslerin ekilmesinden tutun da toplanmasına kadar her aşamada dikkatli olmak gerekir. Bazı patates hastalıklarından bitkileri korumak, doğru ve zamanında ekim yapmak gibi püf noktaları bulunan bir tarım faaliyetidir.
Patates üretimi düzenli bir şekilde yapılması gereken ve toprağın dinlendirilmesi gerekli görülen alanlardan biridir. Patates ne zaman ekilir sorusunun ise basit iki cevabı vardır. Patates ekme dönemleri diğer bir tabir ile dikim zamanı ülkemizde ilkbahar ayları (şubat ile nisan ayları arasında) ve yaz ortasıdır.
Patates ekme işlemini tamamladıktan sonra 3-4 ay gibi sürelerde hasat yapmanız mümkündür. Patates yetiştirme sürecinde dikim derinliği ve ekim nöbeti profesyonellik isteyen aşamalardır.
Satın alınan sağlıklı tohumluk patateslerde ekmek büyük oranda tecrübe gerektirir. Tohumluk patatesler ekilmeden önce iki gün kuru bir yerde saklanır. Sonrasında dış yüzeylerinde kabuklanma meydana gelir. Bu yumruların ekime hazır olduğunu anlamına gelmektedir.
Tarlanın hazır hale getirilmesi süreci pulluk ile sürülmesi ve büyük taşların çıkarılması işleminin genel adıdır. Sonrasında karıklar açılır. 15 cm derinlikte karıklar hazırlanır. Dikim derinliği hasadın başarılı olması için hayati önem taşıyan bir işlemdir. Karıklar arasında en az mesafe 70 cm kadar olmalıdır. Daha az olan mesafelerde sağlıklı patates hasadı gerçekleştirilememektedir.
Patates yumruları toprağa aralarında en az 25 cm mesafe kalacak şekilde bırakılır ve sonrasında üzerleri kapatılır. Daha sonra yumrular sırt bölgesinde kalacak şekilde bir kez daha karık açılır. Bu işlemin gerçekleştirilme nedeni ise patateslerin sağlıklı büyümesi için eğimli araziye ihtiyaç duymalarıdır. Aynı zamanda bu işlem beraberinde yumruların yerini daha kolay anlamanıza da yardımcı olacaktır.
Çiftçiler patates ekerken karıkları çift yönlü açarlar. Tohumlar toprağa bırakıldıktan sonra çift yönlü karık yapılması su eşiği oluşturulmasını mümkün hale getirir. Sulama karığı olarak kullanılan bu yöntem oldukça yaygındır. Su karığı oluşturmak için yaklaşık 10 cm derinliğe inmek yeterli olacaktır.
Patates ekiminde dikkat edilmesi gereken birçok husus vardır. Ufak bir kategorizasyon yaparsak patates ekiminin toprağın hazırlığı, dikim aşaması, büyütme ve hasat olarak değerlendirmek mümkündür. Her aşama kendi içinde uygulanması gereken adımlar ile doludur. Toprağın dinlendirilmesi ve doğru kullanımı ise her aşama için büyük önem taşır. Doğru toprak kullanımı ile patates hastalıkları ortaya çıkmadan verimli bir hasat gerçekleştirmeniz olanaklıdır.
Patates hastalıkları, patates yetiştirme sürecinde çiftçilerin dikkat etmesi gereken hususlardan biridir. Patateslerin düzenli bir kontrol süreci ve doğru yetiştirme ile hastalıklardan muzdarip olmadan yetiştirilmesi mümkündür.
Patates hastalıkları hakkında çok merak edilen konulardan biri de bu hastalıkların ne zaman ve nasıl ortaya çıktığıdır. Meydana gelen bir hastalık patates hasadının verimini düşürebilir ve çiftçiyi zarara sokabilir. Patates hastalıkları özellikle Amerika Birleşik Devletleri içerisinde çiftçilerin ciddi sorunları arasında görülmekte.
Patates yetiştiriciliği sırasında zararlı canlı ve hastalıklara karşı alınması gereken önlemlerden ilki toprak işlemi sırasındadır. Ekim sırasında doğru önlemlerin alınmış olması ilerleyen süreçte hastalıkların ortaya çıkmasını büyük oranda engelleyecektir.
Patates hastalıklarının ortaya çıkmasının bir başka nedeni de sertifikasız tohum almaktır. Sertifikalı ve hastalıksız tohumlar ile gerçekleştirilen patates yetiştirme faaliyetleri ile patates hastalıklarına maruz kalmadan verimli bir hasat süreci geçirebilirsiniz. Çok bilinen patates hastalıkları ise aşağıdaki gibidir;
Patates Y virüsü çiftçilerin tarlalarını korumak için onlarca yol denediği bir virüstür. Patateslerin bu hastalıkla karşı karşıya olduklarını anlamanın bazı yolları bulunmaktadır. Patatesin üzerinde gelişen mozaik görüntü en büyük belirtilerden biridir. Bu virüs bitkide yaprak nekrozu gibi ciddi sorunların yanı sıra bitkinin tamamen ölmesine de neden olabilmektedir.
Colorado patates böceği özellikle Amerika Birleşik Devletleri civarında sürekli ortaya çıkan ve tarlaları içten içe mahveden canlılardır. Böceklerin en büyük özelliği ise yeşillik tüketiyor olmalarıdır. Patates tarlalarında yer alan yeşillikleri yavaş yavaş tüketirler. Böceklerin ortaya çıkma döneminin ise yetişkinleri için ilkbahar ayları olduğu biliniyor.
Patates mildiyösü hava şartlarına bağlı olarak tarlalar arasında oldukça hızlı yayılan ve durdurulması zor olan bir hastalıktır. Aseksüel olan sporların hava şartlarına bağlı olarak tarlalar arasında farklı yerlere yönelmesi ile yayılan bu hastalık için serin hava ve nem gerekir.
Özellikle patates ve domatesler üzerinde etkilidir. Kontrol edilip müdahale edilmediği durumlarda neredeyse birkaç gün içerisinde tarlaları imha edebilecek güçte olduklarını dile getirmek gerekir. Sporların zemin üzerinde çok uzun süre kalabiliyor olması kontrollü bir şekilde yok edilmesini de zorlaştırmaktadır.
Patates yetiştiriciliği birçok yönden profesyonellik isteyen alanlardan biridir. Patateslerin yetiştirilmesi için gerekli olan hava şartlarından tutun da ekim sürecinin nasıl işlemesi gerektiğine kadar her yönden uzmanlık isteyen bir alandır. Patates yetiştiriciliği hakkında sık sorulan sorular ve cevaplarına yazımızda sizler için yer verdik.
Patates yetiştirmek ortalama 3 ile 4 ay arasında sonuç veren bir faaliyettir. Patateslerin yetiştirilmesi için erken davranırsanız yaklaşık 2.5 ay bir diğer ifade ile 10 haftada sonuç alabilirsiniz. Ancak genellikle patates yetiştirmek ve hasat süresi 14 ile 18 hafta arasında değişiklik göstermektedir.
Tek bir patates bitkisinden toplanabilecek olan patates sayısı hasadın durumuna, bitkinin büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Ancak bir patates bitkisinden ortalama 3 ile 25 arasında patates toplanabildiğini söylemek de mümkündür.
Patates yetiştiriciliği için sık sorulan sorulardan biri de ne kadar verim alınabildiği ile alakalıdır. Patates yetiştirciliği yaparken 1 hektarlık alandan ortalama ilk yıl için alınan verim 25 ton civarındadır. Bu hasadın ne kadar iyi olduğu ile de alakalı bir bulgudur.
Deneyimli çiftçilerin doğru yöntemler ile 1 hektarlık alandan ortalama 40 ton ile 70 ton arasında verim alabildiğini biliyor muydunuz? Bu verilere siz de ulaşabilirsiniz.
