Turşuların, yemeklerin ve hatta kahvaltıların vazgeçilmezlerinden olan lahana, sağlığa faydaları ve kullanım bolluğuyla öne çıkmaktadır. Lahana denince her ne kadar aklımıza ilk olarak beyaz lahana gelse de; turpgiller ailesinin geniş ve kalın yapraklı, sonbahar ve kış sebzesi olmak üzere lahana; pek çok türü ile tüketimde önemli yer tutan sebzelerden biridir. Çeşitliliğiyle göze batan lahananın yetiştiriciliği de, azami miktarda dikkat ve özen gerektirmektedir.
Sarması, çorbası, turşusu ve daha pek çok yemek türüyle karşımıza çıkan lahananın faydaları bitmek bilmiyor. Lahana yetiştirmek konusunda aklınızda soru işaretleri varsa, gelin lahananın yararlarından başlıcalarına birlikte göz atalım:
Lahananın kimliğinden, çeşitlerinden ve faydalarından bahsettikten sonra belki de en önemli noktaya geldik. Bu kadar fazla çeşidi, kullanım olanağı ve pek çok faydasıyla sizin de tahmin edebileceğiniz gibi lahana yetiştiriciliği özen ve dikkat gerektirmektedir. Tohumla yetiştirilen bir bitki olan lahana, yaz aylarından hoşlanan bir sebze olarak karşımıza çıkmaktadır.
Lahana yetiştiriciliğindeki önemli püf noktalardan birisi, lahana tohumlarının toprağa ekilmeden önce bir gün suda bekletilmesi gerektiğidir. Tohumların ekimden önce bekletilmesiyle birlikte, lahananın ekileceği toprağın sıcaklığının 10 ile 20 derece arasında olması, verimli bir hasat için gerekli noktalardan bir tanesidir.
Bu toprak sıcaklığı gereklerini göz önüne aldığımızda bölgenin yapısına göre ilkbaharda da olabileceği gibi, genellikle lahana ekiminin yaz aylarında yapılması en doğru olanıdır. Yazların uzun ve kurak olduğu bölgelerde, buna bağlı olarak lahana ekimini temmuz ve ağustos gibi geç aylara bırakmak daha faydalı olacaktır.
Lahananın yetiştirileceği bölgenin mineralce zengin olmasına dikkat edilmelidir. Bu nedenle toprak analizi yapmak oldukça önem taşımaktadır. Toprağın besin profilinin bilinmesi işinizi oldukça kolaylaştıracaktır. Ekim yapacağınız toprağın pH değerinin ortalama olarak 6.5 olması ve güneş gören bir nokta olması önemlidir. Bununla birlikte, gübreleme lahana yetiştiriciliğinde çok önemli bir yer kapladığından ötürü, gerek duyulması halinde eksik mineraller azotlu gübre ile takviye edilmelidir.
Ekimden önce toprak yüzeyine sürme yapılması mühimdir. Sürülmüş ve düzlemesi yapılmış toprak, daha verimli bir yetişme döneminin yaşanmasını sağlayacaktır.
Lahana tohumlarının ekildikten sonra ortalama olarak 10 gün içerisinde çimlendiği bilinmektedir. Bu duruma gelene kadar birden sulama yapmamanın önemli olduğunun altını çizelim. Hafif nemlendirilen toprağın üstünün naylon yardımıyla kapatılması size fayda sağlayacaktır. Bu ortalama 10 günlük süreç tamamlandığında ve tohumlar çimlendiğinde ise naylonun kaldırılması gerekmektedir.
Tohum ekiminde olduğu gibi fide dikiminde de toprağın düzenlenmiş olması önemlidir. Fidelerin dikimi işlemi öncesinde gübrelenmiş, sürülmüş ve temizlenip düzlemesi yapılmış olması gereken toprak, doğru yetiştirme için olmazsa olmazlardandır.
Ekim sırasında tohumlar arasındaki mesafe de önem teşkil eden bir başka konudur. Lahanalara verilecek aralık mesafeler elde edilecek hasadın boyutunun göz önüne alınmasıyla birlikte, toprağın bakım şartlarına göre de ayar edilir. Lahananın türüne de bağlı olarak, ekim sırasında verilecek mesafe ürünün büyüklüğünü etkileyen önemli faktörlerden birisidir.
Toprağın ısısının düşük olmadığı dönemlerde yapılmasına dikkat edilmesi gereken ekim işlemlerinde, fideler arasında sıra üzerinde 20 ile 30 santim arasında boşluklar bırakılması en ortalama ve ideal olanıdır. Bununla birlikte sıra arasında da 40 ile 70 santim arasındaki boşluk tercihlerinizle sağlıklı bir yetiştirme süreci yaşayabilirsiniz. Fidelerin üçte ikilik kısmının toprak altında kalması gerektiğini de belirtmeden geçmeyelim.
Diyelim ki kısıtlı bir bahçeniz var ve lahana ekimi için ayrı ve özel bir alan oluşturamadınız. Bu durumda eğer ekimini yaptığınız biber gibi yazlık sebzeleriniz varsa, lahanalarınıza bu biberler arasında yer vererek alandan tasarruf sağlama imkanınız da mevcut. Yalnız şunu da unutmamanız gerek; diğer bitkilerle iç içe olan lahana ekimlerinden bazılarının bahçe işlemleri sırasında telef olma ihtimalleri vardır. Bu yüzden bu ekim şartlarında bahçe işlemleri yaparken daha dikkatli olunması tavsiye olunur.
Lahana fidelerinizin ekimini de, iklim isteklerini göz önünde bulundurarak yaz aylarında yapmanız yararınıza olacaktır ancak tohumlarda olduğu gibi aşırı sıcaklara dikkat edilmesi gerekmektedir. Kurak ve aşırı sıcak bölgelerde fide ekimi yaz sonu/sonbahar başına bırakılabilir.
Fide ekiminden sonra, bitkiler olgunlaşmaya başladığında sulama işlemlerini kademeli olarak azaltmak faydalı olacaktır. Bununla birlikte toprağı azotlu gübreyle takviye etmek sebzenin sağlıklı gelişiminde önemli rol oynayacaktır.
Sulamaya gösterilecek dikkat ve özenin yanında sebzenin fazla rüzgar yememesi bir diğer önemli nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Kökleri toprağa yakın olan bitki, yoğun rüzgarlar sonrasında zarar görebilmektedir.
Tüm bu püf noktalara dikkat edilerek gerçekleştirilen yetiştirme süreci sonrasında lahanalar güvenli şekilde hasat edilir ve dilediğiniz şekilde kullanılabilir.
Yetiştiricilikte dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ürünümüzü korumamız gereken çeşitli zararlılardır. Lahana bitkilerinin de onlara zarar verme ihtimali taşıyan belli başlı zararlıları bulunmaktadır. Gelin bu zararlılara birlikte göz atalım:
Lahana zararlıları kadar lahana hastalıkları da ekim yapanların başını ağrıtabilmektedir. Lahana hastalıklarına da genel bir göz atmak, sağlıklı bir hasat süreci için yararlı olacaktır.
Bu hastalıkla mücadele için tohumlar sıcak ve kuru yerlerde ekilmelidir. Bununla birlikte sertifikalı tohum ve fideler tercih edilmeli, doğru ve güvenilir gübreler kullanılmalı zararlı ekimin önüne geçilmelidir.
