Kekik, Ballıbabagiller familyasından, pek çok farklı türü olan, kıymetli bir bitkidir. Anavatanı Akdeniz’dir. Ülkemizde hemen hemen her bölgede kolaylıkla yetişir. Kurak tepe ve dağ eteklerinde rahatlıkla yetişebilen, güzel kokusuyla tanınan, çok yıllık otsu bir bitkidir Bünyesinde uçucu yağ barındırır. Uçucu yağ içerisinde karvakrol ve timol bulunur. Aynı zamanda baharat, tıbbi ve aromatik bir bitkidir.
Dünya mutfağındaki en meşhur baharatlar arasında yer almaktadır. Özellikle et yemeklerinin vazgeçilmezidir. Zengin aroması, lezzeti ve kokusuyla her türlü gıdaya müthiş uyum sağlar. Kekik bitkisinden; kekik çayı, kekik yağı, kekik tentürü, kekik ispirtosu, kekik macunu, kekik merhemi, kekik esansı, kekik sabunu, kekik şampuanı, kekik ekstresi, kekik kolonyası ve tütsüsü gibi birçok madde üretilir.
Hayatımızın olmazsa olmazı haline gelmiş kekik, yetiştiriciliği bakımından son derece pratiktir. Her ortama uyum sağlayabilen yapısı olduğu için pekte adaptasyon sorunu yaşamaz. Kekik yetiştiriciliğinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bu hususlar düzenli bir şekilde yerine getirildiği takdirde kekikler güzel bir şekilde gelişim gösterecektir.
Fidelik Hazırlığı: Kekik tohumları çok küçüktür. Doğrudan tarlaya ekilecek üretim imkanı maalesef yok denecek kadar az bir ihtimaldir. Bu nedenle tohumları fideliğe ekip, fide yetiştirme zorunluluğu vardır. Fidelik boyutları ot alma ve sulama gibi bakım işlerinin kolay yapılabilmesi adına 10 x 1m. boyutlarında olmalıdır.
Ekim: İlimizde fideliklere tohum ekimi kasım-aralık ayları arasında yapılmalıdır. Ekimde m2 ye 1,5 gr. tohum atılmalıdır. Fidelikler 40-50 cm. yükseklikte plastik örtü yardımı ile kapatılmalıdır. Fidelik toprağının dengesini bozmayacak şekilde ara ara sık bir şekilde sulanmalıdır. Sulama çıkışlardan sonra da aynı oradan da devam etmelidir.
Tarlaya Dikim: Mart sonuna doğru Nisan başında fideler, 8-10 cm. olunca fidelikten sökülmeli, tarlaya 45 x 15 cm. aralıkla zaman kaybetmeden dikilmelidir. Dikim, karık içine sebzede olduğu gibi plantuvar kullanılarak yapılmalıdır. Dikimden hemen sonra bitkiye can suyu verilmelidir. İyi bir kekik üretimi için, özellikle ilk yıl sulama, çapalama ve ot alma gibi bakım işlemlerinin aksatılmadan, dikkatli bir şekilde yapılmasına özen gösterilmelidir.
Gübreleme ve Çapalama: Dikim aşamasından sonra ki ilk yıl bitki gelişimi yavaş olduğundan dolayı yabancı otlarla mücadele etmek amacıyla birkaç kez çapalama yapılmalıdır. Ertesi yıllarda ise yabancı otlarla mücadele etmek, toprağı havalandırmak ve buharlaşma ile topraktan su kaybını azaltmak için en az iki kez çapa yapılmalıdır. Genel olarak verim döneminde yılda dekara 7-8 kg azot ve 4-5 kg fosfor verilmesi yeterlidir. Uçucu yağ kalitesi için potasyum elementinin önemi büyüktür. Bundan dolayı doğru bir bitki besleme yapabilmek amacıyla makro ve mikro besin elementlerini içeren toprak analizi sonuçlarına göre gübreleme yapılmalıdır.
Hasat: Kekik bitkisi çiçeklenme başlangıcı ile tam çiçeklenme dönemi arasında hasat edilir. Bitkinin hasadı toprak seviyesinin 10 cm üzerinden testereli ot bıçağı veya bu alanda geliştirilmiş diğer hasat makinaları ile yapılır. Biçim kökleri zarar görmemelidir. Hasattan sonra sulama ve ot alma gibi bakım işlemleri hemen yapılmalıdır. 2. yıldan itibaren iyi gelişmiş ve sulama imkanı olan kekik üretiminden 2-3 biçim alınabilir. Hasat edilen bitkilerin doğal koşullarda gölge bir yerde kurutulması gerekir. Her hasattan sonra sulama ve bakım işlemleri aksatılmadan yapılmalıdır.
Kurutma İşlemi: Hasadı yapılan kekik bitkisi, doğal şartların olduğu ve gölge bir yerde kurumaya bırakılmalıdır. Aksi tadtirde güneş altında kurutulan kekiklerde renk değişimleri ve uçucu yağ seviyelerinde düşme meydana gelmektedir. Bu durumda haliyle, bitkinin pazar değerininin düşmesine sebep olur. Bu durumu engellemek için bitkilerin yığın yüksekliğinin 21 cm’yi geçmemesi ve belli aralıklarla alt üst olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Kurutulan kekik bitkilerinin sapları, aletler yardımıyla yapraklardan ayrılır ve çuvallara konulur.
Kekik çuvalları ışık almayan kuru ve serin ortamlarda pazarlara dağıtılıncaya kadar muhafaza edilmelidir. Saplarından ayrılan kekiklerin nem oranlarının seviyesi mümkün oldukça az olmalıdır. En fazla % 13 olmalıdır. Sıcaklığın 5 – 7 °C olduğu depo koşullarında en az 1 yıl aynı kalitede muhafaza edilirler.
Kekik çok çetin geçen kış iklimlerine bile dayanıklı çok yıllık bir bitkidir. Çeşitli iklim koşullarına sahip birçok ülkede ticari yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bununla birlikte, en iyi verim Akdeniz iklimi olan ülkelerde, güneşli ve uzun süren bir büyüme mevsimine sahip olan ılıman iklim ile elde edilir. Kekik bitkisi güneş ışığına ihtiyaç duyar ve orta derecede kurak iklimleri, ılıman kışları ve güneşli yazları tercih eder. Yön olarak kuzeyi açık, hava akımı yaşanan ve çiçeklenme döneminde aşırı sıcak olmayan yerlerde verim ve uçucu yağ kalitesi daha yüksek olmaktadır.
Ortalama sıcaklık oranı İlkbahar-yaz başlarında 20-30 ° C olan yerlerde büyür. 18 ° C’nin üzerindeki toprak sıcaklıkları hasattan sonra büyümeye ve yeniden filizlenmeye yardımcı olur. Kekik bitkisi tüm süzek ve pH oranı 5 ila 8 olan topraklarda yetişebilir. En iyi verim genellikle 7’ye yakın pH’a ve yüksek derecede süzek, kireçli, hafif topraklarda elde edilir. Toprağın drenajı yüksek olmalıdır. Bu oldukça önemlidir. Çünkü bitki çoğunlukla kök çürüklüğünden muzdariptir.
Kekik insan sağlığına birçok fayda sağlayan oldukça şifalı bir bitki türüdür. En faydalı baharatlar arasında ilk sıralarda yerini almaktadır. En fazla bilinen faydalarını detaylarıyla inceleyelim:
- Kanser oluşumuna karşı koruma sağlar.
- Kan şekeri seviyesini düzenler.
- Yemekten hemen sonra oluşan hazımsızlığa iyi gelir.
- Romatizma ağrılarına iyi gelir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Depresyonu önleyerek, anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olur.
- İdrar ve adet söktürücü bir etkisi vardır.
- Öksürük, bronşit gibi solunum sistemini etkileyen rahatsızlıklara çare olur.
- İçeriğinde pek çok vitamin ve mineral bulunur. Bu nedenle besin değeri çok yüksektir.
- Kekik yağı saç ve cilt bakımı için kullanılır. Saçları parlatır ve dökülmesini engeller.
Kekik bitkisi için her derde deva dersek tam yerinde bir tabir olacaktır. Bu denli faydalı bir bitkiden yararlanabiliyor olmak bir lütuftur. Kekik bitkisinin yetiştiriciliği son derece pratiktir. Aynı zamanda her türlü toprakta kolay bir şekilde yetiştirilebilir bir bitki olduğundan dolayı tüm çiftçilerin ilgi alanına girmiştir. Hal böyle iken kendi ev ve bahçelerimizde de kolay bir şekilde yetiştiriciliğini yaparak kekik bitkisinin sağladığı faydalardan yararlanırız.