Gazanya çiçeği, papatyagiller familyasından gelen, ılıman bölgelerde gelişimini rahatça sürdürebilen bir bitkidir. Yerel dilde koyun gözü olarak bilinen gazanya bitkisinin renkleri ve görüntüsü adeta baharın ve yazın cıvıl cıvıl enerjisini sergiler. Parklarda ve bahçelerde sıkça karşımıza çıkan, peyzaj çalışmalarının olmazsa olmazı gazanyanın, bilinen 20’den fazla türü bulunuyor. Ana vatanı Güney Afrika olan bu bitki, ilkbaharda mevsiminde açtığı çiçeklerini sonbahara kadar ilk günkü gibi saklayabiliyor.
Adeta görsel şölen yaratan gazanya çiçeği, papatyalarla benzer özellik gösterir. Özellikle açık havada görmeye alışık olduğumuz gazanyalar, verdiği enerjiyle bahçeleri canlandıran bir süs bitkisidir. Rengarenk güzel çiçeklerini uzun bir süre koruyan bu bitki, mekânların dekore edilmesinde sıkça kullanılan çiçeklerdendir. Gazanya çiçekleri tek ve çok yıllık çeşitlere sahip bitki türüdür. Pek çok rengi bulunsa da genelde iri ve sarı yapraklarıyla bildiğimiz gazanya, yaz başında haziran gibi çiçek açmaya başlar. Sabah saatlerinde ve güneşli, aydınlık havalarda çiçeklerini açarken, karanlık olduğunda ya da hava koşulları kötü olduğunda kendini kapatır ve güzel çiçeklerini sabaha kadar açmaz.
Gazanyaları hobi olarak veya ticari amaçlı yetiştirmeye karar verebilirsiniz. Çoğu iklim koşuluna uyumlu olan bu güzel çiçekler, zahmetsiz bakımı sayesinde evlerin balkonunda bile kendine yer bulabilir. Gazanya çiçeği tohumdan yetiştirilebileceği gibi çelik yöntemiyle de çoğalabilir. Tohumdan gazanya üretimi oldukça kolaydır çünkü kendi isteğinizle dikmeseniz bile, rüzgarda kolayca uçuşan polen ve tohumları sayesinde genişleyecek alan bulur. Çelik yöntemiyle gazanya bitkisi yetiştirilecekse yaz aylarında değil, yaz sonunda çoğaltılmaya başlanmalıdır.
Gazanya çiçekleri kumlu ve kil oranı çok olmayan topraklarda daha iyi gelişim gösterir. Ancak çok fazla toprak seçen bir bitki olmadığı için her alanda kolayca yetişir. Gazanyalarınızın verimli yetişmesini istiyorsanız yetiştirileceği toprağın drenajının çok olması gerekir. Gazanyalar güneşi çok sever ancak özellikle güneşin etkisinin yoğun olduğu öğle vakitlerinde, ışığa direkt maruz kalmamalıdır. Güneşten en iyi faydalanabileceği yerlerde rahat gelişim gösterir, bu nedenle yoğun ışık alan yerlerde yetiştirilmelidir.
Gazanyalar yer seçmeyen, çoğu konumla uyum sağlayan bitkilerdendir. Açık hava çiçeği olmasından dolayı rüzgar gibi hava faktörleri gelişimini etkilemez. Çok soğuk zamanlar görene kadar gelişimini sürdürür. Kuraklığa karşı oldukça dayanıklı olan gazanya çiçekleri fazla su istemez. Bu nedenle toprak kurudukça su ihtiyacı karşılanmalıdır.
Gazanya bitkisinin köklerinin küflenmemesi için güneşin etkisini göstermediği zamanlarda, sabah veya akşam sulanmalıdır. İlkbaharda ve yaz ortasında olmak üzere, gazanya çiçekleri yılda iki defa gübrelenmelidir. Özellikle hayvan gübresi, gazanyaların verimli yetişebilmesi için önemli bir faktördür. Eğer bitkide solan veya hastalanan çiçekler varsa budayabilirsiniz. Solan çiçekleri ister gelecek bahar için çoğaltma yöntemi olarak kullanabilir isterseniz iyice kurutup kapalı alanda muhafaza ederek bitki çayı olarak tüketebilirsiniz.
Tohumdan gazanya çiçeği üretimi oldukça kolaydır. Siz hiçbir şey yapmasanız bile, rüzgar gazanyaların çoğalması için her şeyi yapacaktır. Bu bitkinin tohumları rüzgarda çok iyi dağıldığı için her yere saçılabilir ve her yerde yetişebilir. Ancak kendi isteğinizle tohumdan üretim yapmak istiyorsanız korkmayın. Gazanyalar her yerle uyumlu olduğu ve çabucak tuttuğu için, diktikten birkaç hafta sonra büyümelerine şahit olabilirsiniz.
Gazanya çiçeği tohumlarını ekmeden önce 1-2 hafta boyunca bekletirseniz, çiçekleriniz daha güçlü ve verimli olacaktır. Gazanya tohumlarını kasaya atıp üstünü örterek, 1-2 hafta boyunca üstünü ince bir bezle örtüp, 2 ila 4 derece arasındaki sıcaklıklarda bekletirseniz, tohumlarınız kendine gelerek toprağa dikildiğinde daha verimli hale gelir.
Gazanyaları tohumla üretirken belli bir dönemi beklemenize gerek yoktur. Bulunduğunuz yerin iklim koşulları, gazanyaların hangi zamanda dikilmesinin uygun olduğunu gösteriyorsa, yılın o dönemi gazanyalarınızı ekmeye başlayabilirsiniz. Ancak ilkbahar zamanları, gazanya dikiminin en uygun olduğu zamandır. Özellikle mart aylarında tohum ekimini gerçekleştirebilirsiniz. Yaza doğru olgunlaşması tamamlanacağı için her yeri süsleyebilir. Çiçekleriniz kıyı şeridinde yetişecek gazanyalarsa, yaz sonu bile ekime başlayabilirsiniz. Bu bölgelerin soğuğu çetin geçmediğinden, çiçekleriniz hiçbir zarar görmeden rahatça gelişebilir.
Gazanyalar toprak ve iklim seçmese de verimli ürünler elde edebilmeniz için bazı noktalara dikkat etmelisiniz. Bu çiçekleri dikmeden önce toprağınızı havalandırmalısınız ki bitkiniz nefes alsın. Mümkünse geçirgenliği iyi olan topraklar kullanmaya çalışın çünkü gazanya bitkileri bu tür topraklara ihtiyaç duyabilir. Çiçeklerinizi dikmeden önce hayvan gübresiyle toprağı iyileştirebilirsiniz.
Köklendirilmiş gazanya çiçeklerini, kış mevsiminin soğuğu geçtikten sonra 1-2 santimetrelik derinliğe dikebilirsiniz. Eğer tohumla yetiştirme yapacaksanız tohumları mesafeli yerleştirmeniz gerekecektir. Böylece bitkiler kendine daha geniş yayılma alanı bulur ve rahatça gelişebilir. Gazanyalar gündüz ışığını ve güneşi çok sever. Sıcağa dayanıklı olan bu çiçekler, geceleyin serin havalarda daha da coşar. Donlardan etkilense de eksi 30 derecenin altına varana kadar dayanabilir.
Gazanyaların yetişebileceği en iyi yerler denize kıyısı olan şehirler ve ılık bölgelerdir. Asidik özelliği az olan veya nötr Ph’a sahip topraklar, gazanyaların gelişim göstereceği en iyi topraktır. Denize kıyısı olan bölgeler bu koşulları en iyi sağlayan lokasyonlardır. Gazanya bitkisinini hastalıklara ve haşerelere karşı korunması için zehirli ve kimyasal tarım ilaçları kullanılmamalıdır. Aynı zamanda tüketilebilen bir bitki olduğu için tarım ilaçları insan vücuduna zarar vermekle kalmaz, bitkinin kendisinin hastalanmasına sebep olur.
Gazanyalar hassas bir bitki türü olduğu için tarım ilaçları ona ağır gelebilir ve gelişimini durdurabilir. Bu nedenle doğal yöntemler kullanmak hem bitkiyi hem de sizi fazlasıyla koruyacaktır. Solucan ve böceklerin gazanyalarınızı yemesini istemiyorsanız, 1 litre suya 2 damla olacak şekilde sabun ekleyip, gazanyaların yaprağına fazla olmayacak şekilde sıkabilir veya sürebilirsiniz. Eğer yapraklara sıkmak istemiyorsanız karışımı toprağa da uygulayabilirsiniz. Bu sıvıyı, bitkinizde mantarımsı beyaz şeyler gördüğünüzde de uygulayabilirsiniz. Sabunlu su çiçeğinizin hastalanmasına engel olacaktır.
Yaz aylarından itibaren bulunduğu her yeri güzelleştiren çiçeklerden biri olan gazanya, beyaz, turuncu, sarı ve pembeye yakın renklere sahip çiçekler açabilir. Bu çiçekler oldukça iridir, öyle ki çapları 15 santimetreyi bulur. Gazanyanın tabanından başlayan yaprakları sivri ve yeşil renklidir. İlkbahardan sonbahara kadar çiçeklerini korumayı başarır. Uzun bir süre ekildiği ya da doğal olarak bulunduğu yerde güzelliklerini sergiler.
Gazanya çiçekleri kuraklığa dirençli bitkilerdendir ancak soğuğa karşı dayanıksızdır. Kış mevsimlerinde yaşamına devam edemeyen gazanyalar, don görene kadar çiçeklerini koruyabilir. Ilıman bölgeleri sevdiği için Akdeniz, Marmara ve Karadeniz bölgesinde bolca yetişir. Tohumla da çoğalabilen bu bitkiler, genelde yaz sonunda, sonbaharda ekilir. Gazanyanın tohumları rüzgarda o kadar çabuk dağılır ki tohumları ekilmese bile rüzgar sayesinde kendine yer bulur. Tohumları çabucak çimlenen gazanya bitkisi birkaç hafta içinde tutar. Çiçekleri solarsa ve solan çiçekler dallardan kesilirse, tekrardan tomurcuklanarak çoğalabilir.
Eğer ekstrem hava koşullarıyla karşılaşmazsa uzun yıllar boyunca yaşamaya devam eder. Boyu 60 santimetreyi bulabilen gazanya çiçekleri, rengarenk ve cıvıl cıvıl görüntüleriyle yer örtücü olarak kullanılır. Süs bitkisi olarak kullanılsa da doğru yöntemlerle tüketildiğinde oldukça faydalıdır. Görsel güzelliği ve faydaları sayesinde özellikle yurt dışında pek çok yemekte kullanılır. Yeni açan gazanya çiçekleri baharat yapımında kullanılırken, solmaya yakın olan yaşlı çiçekleri çay yapımında kullanılır. Tıpkı papatya çayı gibi demlenip bitki çayı şeklinde tüketilebilir.
Ağrı giderici özelliği bulunan bu bitkinin çiçekleri, bitki çayı olarak tüketildiğinde ağrılara çok iyi gelir. Kas ve baş ağrısına oldukça etkili olan gazanya çayı, rahatlamanızı sağlayarak ağrılarınızı dindirir. Yatıştırıcı ve sakinleştirici etkisi de bulunan bu çiçekler, uyumanıza yardımcı olabilir, regl dönemlerinizi daha sakin ve daha ağrısız geçirmenizi sağlayabilir. Ancak gazanya çiçeklerini kullanırken ölçülü ve dikkatli olmalısınız çünkü yaprakları acı olabilir ve aşırı tüketirseniz ağız ülserine sebep olabilirsiniz.
Koyungözü veya gazanya olarak bilinen bu çiçekler, rengarenk görüntüleriyle iç ve dış mekânları süslüyor. Hiçbir bitki olmadan bile kolayca yetişerek her yeri güzelleştiren gazanyalar, sıcağa karşı dayanıklı özelliğe sahip. Kuraklığa dirençli, yer örtücü ve bahçe süs bitkisi olarak kullanılan gazanyalar, çoğu peyzaj çalışmasında başı çeken bitkilerden biridir. Bu nadide ve hassas çiçeği saksılarınızda, bahçelerinizde veya üretim amaçlı olarak tarlalarda yetiştirmek istiyorsanız, pek çok bakım tüyosu için sitemizi ziyaret edebilirsiniz.