Deve tabanı bitkisinin bilimsel ismi monstera deliciosadır. Latincede “canavar” anlamına gelen monstera kelimesi, Türkçeye, bitkinin yaprak büyüklüğünü belirtmek amacıyla, deve tabanı olarak tercüme edilmiştir. Deliciosa ise hoş ve lezzetli anlamlarına gelmektedir.
Deve tabanı bitkisinin yaprakları çoğunlukla kalbi andırır şekildedir. Yetiştirilmesi, çoğaltılması ve bakımı kolay olduğundan ve görüntü açısından güzel olduğundan dolayı vazgeçilmez iç mekan bitkileri arasındadır. Evler ve iş yerlerinde yetiştirilen deve tabanı bitkileri genellikle delikli tür olan swiss cheese plant isimli türdür.
Deve tabanı bitkisi, koyu yeşil yapraklı ve uzun saplı, oval ya da ince uzun delikleri olan, bir metreye kadar uzayabilen iri ve parlak bitkilerdir. Yetişkin bir deve tabanı bitkisi, küçük bir ağaç görünümündedir.
Deve tabanı çoğaltımı, yetiştirilmesi ve bakımı oldukça kolaydır. Dikkat edilmesi gereken birkaç püf nokta dışında ayrıca özen göstermeye gerek yoktur.
Deve tabanı nasıl çoğaltılır sorusu, bitkiyi alıp kendi büyütmek isteyenler için oldukça önemlidir. Çoğaltma işlemi için çeşitli yöntemler bulunur. Deve tabanı çiçeğimizin çoğaltımında en çok kullanılan yöntem, tepe çeliklerini kullanarak çoğaltmadır. Tepe çelikleri ile çoğaltma yapmak isterseniz yaz aylarında, havaların tamamen ısındığı dönemlerde harekete geçmelisiniz. En uygun ay, haziran ayıdır. Olgunlaşmış bir deve tabanı yaprağını uç sürgünlerinden kesin. Kesilmiş kısmı torf ve kum karışımı olan bir toprağa dikin. Yaklaşık bir ay içinde çelikler köklenecektir. Yaz mevsimini daha geç selamlayan bir yerde yaşıyorsanız temmuz ya da ağustos ayını bekleyebilirsiniz. Bu aşamada dikkat etmeniz gereken husus, çoğaltma yaparken hava sıcaklığının en az 25 derece olmasıdır.
Tepe çeliklerinden çoğaltma yapmak isterseniz tepe budaması yaptığınızda elinizde kalan kısımları da kullanabilirsiniz.
Deve tabanı çoğaltmak için ikinci yöntem, en az bir gözlü çeliği bitki gövdesinden kesmektir. Buna, gözlü gövde çeliği çoğaltma işlemi denir. Kestiğiniz parçayı zengin toprağa ekmeli ve yaklaşık bir ay boyunca köklenmesini beklemelisiniz. Bu çoğaltma yöntemi için de en az 25 derece sıcaklık olan hava durumunu tercih etmelisiniz.
Çoğaltma yöntemlerinin bir diğeri olan daldırma yönteminde yaz mevsimini beklemeye lüzum yoktur. Ocak ayı içinde de bu yöntem uygulanabilir. Sürgünlerden birini kopartıp köklendirebilir ve sonrasında yetiştirmeye başlayabilirsiniz. Köklendirme yastığına yatırarak koyduğunuz sürgün üzerini torf ile örtebilirsiniz. Bu sırada ortam sıcaklığı, aşırı derecede olmamalıdır. Herhangi bir odanın ortalama sıcaklığı gibi olması yeterlidir. Bu çoğaltma işlemi de bir ay içinde tamamlanmaktadır.
Saksı ya da toprak değişimi yaparken güçlü görünen sürgünlerden birini kökten ayırabilir ve bu şekilde deve tabanı çoğaltımı yapabilirsiniz.
Deve tabanı yetiştirme konusunda bakım püf noktalarına dikkat etmek yeterli olacaktır. Ayrıca bir yetiştirme tarzı benimsemeye lüzum yoktur.
Deve tabanı bakımı yapılırken doğal ortamının Seyşeller ve Hawaii olduğu unutulmamalıdır. Bu bitki, açık ve bol güneşli ortamdan Türkiye’ye getirilerek kapalı mekanlara hapsedilmiştir. Genellikle salon bitkisi olarak satışı yapılan bu bitkide dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, memleketinden ötürü, kış soğukluğunu hissettirmemektir. Türkiye’de dışarda, bahçede yetiştirilmemesinin sebebi de esasında budur.
Deve tabanı bitkisi yetiştirirken çiçeğine ve meyvesine özen gösterilmelidir. Ortalama bir senede olgunlaşan meyvesi, muz uzunluğunda fakat oldukça kalındır. Meyvenin dışı, çam kozalağı görünümündedir. Tadı, ananas ve muz karışımına benzer. Fakat bu meyvenin dışı çok zehirlidir. Eğer dış kabuğunu tamamen soyamıyorsanız asla tüketmemelisiniz. Tam olgunlaşmamış olan meyvenin, kabuğu kadar içi de zehirlidir.
Bu bitkinin yaprakları büyük ve dağınıktır. Bu sebeple sık sık tozlanır. Nemli bir bezle haftada bir ya da iki kez tozunu almanız yeterli olacaktır.
Bu bitkinin yaprakları, aldığı güneş ışığına bağlıdır. Güneş ışığının şiddetine göre yaprak büyüklüğü de değişir. Eğer loş ışıklı, yarı gölge bir yerde durursa yaprakları küçük kalır. Güneş ışığını daha çok alan fakat direk güneş ışığının altında bulunmayan bölgelerde bulunursa yaprakları da canlı, parlak ve büyük olur. Yapraklarının çok fazla büyümesini istiyorsanız daima aydınlık alanda tutmanız gerekir.
Saksı ve saksı değişimi konusu deve tabanı bitkisi için oldukça önemlidir. Bu bitki, köklerini özgürce bırakabileceği geniş saksılara ihtiyaç duyar. Çünkü boyu gibi kökleri de hızlıca uzar. Yaprak dibinden çıkan kalın köklerin toprağa girmesi ve orada tekrar kendini toparlaması gerekir. Bu sebeple saksı değişimini düzenli olarak yapmalı ve her defasında daha büyük saksılara dikmelisiniz.
Deve tabanı çiçeği özellikleri arasında nemli havaya kolayca uyum sağlaması bulunur. Bu bitkinin ülkemizde uyum sağlayamayacağı bölge yoktur. Nem oranı çok düşük olan bölgelerde biraz bocalasa da kendini kısa sürede toplayabilir. Eğer Güneydoğu Anadolu gibi kurak ve nemsiz bölgelerde yetiştirilmek isteniyorsa ev içindeki hava nemlendirilip yetiştirilebilir.
Tropikal bir bitki olan deve tabanı için uygun sıcaklık, en az 15 derece olan sıcaklıktır. En soğuk dönemlerde bile çiçeğin bulunduğu ortamın sıcaklığı bu derecenin altına düşmemelidir. Özellikle kış mevsimlerinde aşırı rüzgardan ve soğuktan korunmalıdır. Cam ya da kapı kenarlarına konulmamaya dikkat edilmelidir.
Çiçek bakım aşamasında sulama işlemi oldukça önemlidir. Hele ki deve tabanı gibi çok hızlı büyüyen bir bitki için su ihtiyacının yeteri oranda karşılanması daha da önemlidir. Bu bitkiyi sularken suyun çok soğuk olmamasına dikkat edilmelidir. Çok soğuk olan suda tropikal kökenli bitkiler zarar görür. Ilık sıcaklıkta ve dinlendirilmiş, kireçlerden arındırılmış olan suyu vermeniz gerekir. Sulama sıklığını hava durumu ile orantılı olarak ayarlamalısınız.
Çok sıcak ve kurak geçen yaz aylarında her gün sulama yapabilirsiniz. Fakat kış aylarında toprağın nemini kontrol etmeli ve tamamen nemini kaybettikten sonra sulama yapmalısınız.
Deve tabanı, sulanmayı sevse de tabanında biriken sudan hoşlanmaz. Bu sebeple saksının taban kısmında deliklerin olmasına ve biriken su akışına dikkat edilmelidir.
Deve tabanı bitkisi, kumlu ya da torflu, normal bahçe toprağına ekilmelidir.
Deve tabanı da diğer tüm bitkiler gibi gübreye ihtiyaç duyar. Daha sağlıklı büyümek, gelişimi hızlandırmak gibi amaçlarla verilen gübrede önemli olan gübrenin türünü ve verilme zamanını ayarlamaktır. Bu bitkinin ilkbahar ve sonbahar dönemi ortalarında olmak üzere yılda iki kez kompost gübre alması yeterli olacaktır. Bu bitkiye azotlu gübre vermek gibi bir yanlışa kesinlikle düşülmemelidir.
Deve tabanı hastalıkları, oldukça sık rastlanan problemlerdir. Bu bitkinin bakımının ve yaprak temizliğinin yeterince yapılmaması durumunda hastalık oluşur. Örneğin yaprak üzerinde biriken tozlar, düzenli olarak alınmalıdır yoksa bu minik partiküller hastalığa davetiye çıkartır.
Azotlu gübre vermek, bitkinin kısa sürede çürümesine sebep olur. Bu sebeple verilen gübrelerin içeriğine çok dikkat etmek gerekir.
Direkt olarak güneş ışığı görmek kendi anayurtları olan Seyşeller ve Hawaii’ye özgü bir alışkanlıktır. Ülkemizde direkt olarak güneş ışığına maruz kalan deve tabanı bitkisinin yaprakları kısa sürede yanar. Fakat güneş ışığına alıştırmak istiyorsanız kış güneşine çıkararak bu alıştırma sürecini başlatmalısınız. Kıştan ilkbahara doğru geçerken havanın derece derece ısınmasıyla siz de bitkinizi güneş ışığına derece derece alıştırmış olursunuz.
Sonbahar soğuğu gelene kadar bitkiyi dışarda tutmak ve sonradan havasız ve kalorifer sıcağı olan eve almak, bitkinin kısa sürede kurumasına sebep olur. Bu sebeple yaz boyunca dışarda tuttuğunuz bitkiyi sonbaharın soğuk havası bastırmadan iç mekana almalısınız. Soğuğa alışkın olmayan deve tabanı aniden soğuğa çıkartılırsa ya da sıcağa alışkın olmayan bitki aniden sıcağa çıkartılırsa köklerinde çürüme başlar.
Uzun süre havasız yerde kalan deve tabanında örümcek ve yaprak biti görülür ya da mantar hastalığı oluşur. Bu sebeple kış aylarında dahi olsa bitkinin hava alması sağlanmalıdır.