Baharat; bitkilerin kök, yaprak, tohum gibi kısımlarının bazen tazeyken bazen de kurutulup toz haline getirilmesi ve belirli işlemlerden geçirilmesi sonrası kullanılan gıda malzemesidir.
Baharatların elde edildiği bitkilerin yetiştirildiği bahçelere baharat bahçeleri denir. Baharat yetiştiriciliği, karasal iklime sahip olan bölgelerde kapalı mekanlarda yapılır. Ev balkonlarında da bazı baharatların bitkileri yetiştirilebilir.
Baharat bitkilerinin büyük bir çoğunluğu uzun ömürlü ve hoş kokuya sahip bitkilerdir. Aynı zamanda çiçek de açtıkları için süs bitkisi niyetine de yetiştirilebilirler. Baharat bitkileri dekoratif olarak kullanımdan ziyade; çay olarak, tıbbi amaçlı, yiyecek ve içecekleri tatlandırmada, yiyecek ve içeklerin kokusunu güzelleştirme ve lezzetini artırma amacı ile kullanılır.
Baharat bitkileri fayda alınan kısımlarına göre farklı gruplara ayrılırlar. Bu kısımlar kök, gövde, yaprak, soğan, çiçek, meyve ve tohumdur. Köklerinden fayda alınan baharat bitkileri; kara turp, kırmızı turp ve şalgamdır. Gövdelerinden fayda alınan baharat bitkileri; zencefil ve tarçındır. Yapraklarından fayda alınan baharat bitkileri; nane, kekik, maydanoz, defne, mercan, köşk, sumak, dereotu, biberiye ve adaçayıdır. Soğan yapısında olan baharat bitkileri; mutfak soğanı ve sarımsaktır. Çiçeklerinden fayda alınan baharat bitkileri; karanfil, safran ve nergistir. Meyvelerinden fayda alınan baharat bitkileri; kimyon, anason, karabiber, kırmızı biber, vanilya ve kişniştir. Son olarak tohumlarından fayda alınan baharat bitkileri; hardal, rezene, çörek otu ve çemendir. Elbette bunlar sadece en bilinen baharat bitkileridir. Bunlardan başka pek çok baharat bitkisi vardır.
Baharat bitkilerinin toplanmaları da bitkinin kısımlarına göre değişiklik gösterir. Yaprakların toplanabilme zamanı bitkilerin çiçeklenmeden hemen önce veya çiçeklenme zamanıdır. Yani yaprakların toplanabilmesi için genç ama tam gelişmiş olmaları gerekir.
Çiçekler ise çiçeklenme başlangıcında, tamamen açmadan önce toplanır. Yani tomurcuk halinde, genç ve taze olması gerekir.
Köklerin toplanması için gelişmelerini tamamlamış olmaları gerekir. İlkbahar veya sonbahar bunun için en uygun zamanlardandır. Son olarak meyve ve tohumlar ise tam olarak olgunlaştığı vakit toplanmalıdır.
Baharat yetiştirirken baharat bahçesinin özellikleri son derece önemlidir. Baharat bahçesinin toprağı zengin, derin, işlenmiş ve iyi drenaja sahip olmalıdır. Kışın aşırı ıslak toprak bazı baharat bitkilerinin çürümesine yol açabilir. İnce elenmiş çiftlik gübresi toprağın verimini artırır.
Baharat yetiştiriciliğinde bir diğer önemli nokta ise ışıktır. Baharat bahçesinin hafif gölge alan bir alanda olması yeterlidir.
Su konusu bitkiden bitkiye değişiklik gösterebilir. Genel olarak iklim koşullarına göre gerektiği kadar sulama yapılmalıdır.
Baharat bitkisinin güzel yetişebilmesi için bitkiyi olumsuz etkileyen yabancı otlar çapalama veya elle yolma ile yok edilmelidir. İlaç kullanmamak bitki için daha faydalıdır. Yabancı otlardan kullanmak için kültürel yollar tercih edilebilir. Kültürel yöntemler hem ucuzdur hem de doğaya ve çevreye en az zarar veren yöntemlerden biridir.
Kültürel yöntemler şunlardır; toprak işleme, gübreleme, seyrek yetiştirme, sağlıklı tohum ve fide kullanılması, gençleştirme ve budamadır.
Baharat bitkisi yetiştirmek için ilk önce bitkinin özellikleri belirlenmelidir. Yetiştirilecek ortamın hazırlığı yapılmalıdır. Ekim, sulama ve gübreleme doğru şekilde yapılmalıdır. Yabancı otlardan temizlenmelidir. Hasat ve kurutma işlemi yapılmalıdır.
Baharat yetiştiriciliği konusunda daha fazla bilgi edinmek için sitemize göz atabilir ve bizimle iletişime geçebilirsiniz.